Kształcenie dorosłych – warto czy nie?

Praktyczna realizacja tej idei znalazła swoje urzeczywistnienie w programach uniwersytetów ludowych, które miały służyć nie tylko pogłębieniu obywatelskiej wiedzy i społecznej emancypacji, ale też wykształceniu obywatelskiej świadomości. Do uniwersytetu mieli przychodzić ludzie z różnych środowisk, żyjący w różnych warunkach społecznych, ale zawsze z jakimiś pasjami i doświadczeniami. Odkryta współcześnie na nowo idea Nikolai Frederika Severina Grundtviga skłania do poszukiwania dorosłych, do których skierowana jest forma edukacji na odległość. Andrzej Kusztelak wymienia pięć grup dorosłych typując ich jako potencjalnych odbiorców tej wersji kształcenia. Są nimi: ci, którym warunki życia nie pozwalają na kształcenie stacjonarne; osoby obarczone szczególnymi obowiązkami rodzinnymi; mieszkający z dala od siedziby szkoły, przebywający tymczasowo poza granicami kraju; wszyscy ci, którzy chcą w krótkim czasie zdobyć nowe wiadomości, umiejętności albo chcą je uzupełnić, rozszerzyć, uaktualnić lub zdobyć nowe kwalifikacje.

Dorosły coraz częściej boryka się z wieloma problemami codzienności stając również przed dylematem: uczyć się czy nie uczyć. Rzeczywistość coraz częściej weryfikuje to pytanie na korzyść uczenia się i jest ono wynikiem zarówno osobistej potrzeby człowieka, jak i sytuacji (choćby zawodowej), że dorosły podejmuje edukację. Poszerzanie wiedzy, modyfikowanie dotychczasowych umiejętności i nabywanie nowych, staje się wręcz koniecznością życiową. Skłania to jednocześnie do coraz szerszej refleksji nad dorosłym jako tym, który się uczy i potocznie określany jest jako uczeń. Staje się on uczestnikiem różnych form edukacji, ale też uczestniczy w uczeniu się pozainstytucjonalnym, gdy uczy się z życia i poprzez życie, często w sposób nieintencjonalny. Dlatego istotne staje się poszukiwanie warunków skutecznego uczenia się dorosłych i zasad, jakimi należy się w nim kierować oraz zmian i zadań rozwojowych. U podstaw tych działań leży jednak przede wszystkim wizja człowieka, jaką mają zarówno oddziałujący, jak i formowani. Status egzystencjalny człowieka kierunki filozoficzne konstruują według różnych kryteriów poznawczych i założeń ontologicznych, ale wszyscy są zgodni przyjąć, że istnieją pewne cechy konstytutywne osoby ludzkiej. Za najważniejszą właściwość człowieka uznaje się rozumność. To ona daje możliwość intelektualnego poznawania całej rzeczywistości i samego siebie. Obok niej plasuje się wolność, dzięki której człowiek zdolny jest do podejmowania autonomicznych decyzji dotyczących siebie i wyboru wartości.

Wyobraźmy sobie teraz: człowiek dorosły jako uczeń – to istota uspołeczniona, umiejąca działać harmonijnie z innymi ludźmi – członkami zespołu, zdolna do tego, by solidarnie z innymi rozwiązywać problemy intelektualne związane z procesem uczenia się. Ludzie dorośli potrafią opanować lenistwo, naukę traktują poważnie. Edukacja jest, zatem dla nich szansą życiową na zmianę pozycji w hierarchii społecznej. Edukacja dorosłych powołana jest do spełnienia czterech podstawowych celów:

• ułatwianie zmian,
• uczestniczenie w życiu państwa i upowszechnianiu wartości demokratycznych,
• promowanie przedsiębiorczości i podnoszenie wydajności gospodarki,
• doskonalenie każdej formy rozwoju i rozwój osobisty.

Pamiętajmy, że człowiek dorosły decyduje się na podjęcie nauki w zorganizowanej formie wtedy, gdy uważa, że zdobyta wiedza pomoże mu w rozwiązywaniu problemów osobistych, zawodowych lub społecznych oraz gdy daje mu to zadowolenie.

Jakie są motywy, którymi kierują się ludzie dorośli przy podejmowaniu nauki? Są one bardzo różne. Możemy wśród nich wymienić między innymi: chęć zdobycia nowych wiadomości i umiejętności oraz ich doskonalenie, przygotowanie się do nowej pracy, racjonalne wykorzystanie czasu wolnego, chęć zawarcia nowych interesujących znajomości, uczenie się bez przerywania pracy, uzyskanie większej sprawności w wykonywaniu obowiązków domowych i nie tylko, pragnienie ucieczki od rutyny, chęć poprawy statusu materialnego, przewidywany awans zawodowy lub społeczny, rozwijanie swojej osobowości oraz doskonalenie kontaktów z ludźmi, rozwijanie sprawności fizycznej, chęć wyrównania swojego wykształcenia do wykształcenia osób bliskich, np. współmałżonka, dzieci rodziców, chęć podniesienia swojej wartości we własnych oczach, czy nawet zdobycie władzy.

Joanna Sieg
(joanna.sieg@dlalejdis.pl)

^{Fot. pixabay.com}